Na skutek istotnych zmian w Kodeksie Postępowania Cywilnego, które weszły w życie pod koniec 2023 roku, pracownicy zyskują większą ochronę w przypadku procesu sądowego na skutek złożenia im wypowiedzenia. Nowe przepisy dotyczą zarówno pracowników bez, jak i tych objętych szczególną ochroną.
***
Przede wszystkim, w zakresie „zwykłych” pracowników, którzy odwoływali się od wypowiedzenia umowy o pracę przed wejściem w życie zmian przepisów, sąd miał swobodę decyzji czy pracodawca w czasie procesu nadal musi zatrudniać pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. W praktyce sądy rzadko stosowały możliwość przywrócenia pracownika do pracy przed zakończeniem sprawy.
Aktualnie, zgodnie z nowym brzmieniem art. 4772 § 2 Kodeksu Postępowania Cywilnego, jeśli pracownik złoży odpowiedni wniosek, sąd, wydając orzeczenie uznające wypowiedzenie umowy o pracę za bezskuteczne albo przywracając pracownika do pracy, będzie musiał zawrzeć w wyroku wobec pracodawcy taki nakaz. Czyli już wyrok pierwszej instancji będzie skutkował koniecznością przywrócenia pracownika do pracy.
Bez zmiany pozostaje zasada, zgodnie z którą sąd, zasądzając należność pracownika w sprawach z zakresu prawa pracy, z urzędu nadaje wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności w części nieprzekraczającej pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika.
***
Nowością jest artykuł 7555 Kodeksu Postępowania Cywilnego, który zapewnia pracownikom podlegającym szczególnej ochronie – takim jak kobiety w ciąży, pracownicy przedemerytalni czy działacze związkowi – możliwość uzyskania zabezpieczenia przez nakazanie dalszego zatrudnienia przez pracodawcę do czasu prawomocnego zakończenia postępowania sądowego na każdym etapie postępowania, w przypadku roszczenia o uznanie wypowiedzenia stosunku pracy za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy.
Sąd nakłada takie zobowiązanie na wniosek pracownika, przy czym wystarczy uprawdopodobnienie istnienia roszczenia. Odmowa występuje jedynie w sytuacji, gdy roszczenie jest oczywiście bezzasadne. W praktyce więc można spodziewać się, że w większości spraw tego typu, pracownicy podlegający ochronie będą przywracani do pracy zaraz po złożeniu pozwu do sądu.
Jeżeli jednak postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia stanie się prawomocne, pracodawca będzie mógł wystąpić o jego uchylenie tylko wtedy, gdy wykaże, że po udzieleniu zabezpieczenia zachodzą szczególne okoliczności:
- Poważne naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
- Popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie go na zajmowanym stanowisku, o ile przestępstwo to jest oczywiste lub zostało potwierdzone prawomocnym wyrokiem;
- Zawiniona przez pracownika utrata uprawnień niezbędnych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Zakres ten został określony bardzo wąsko i dotyczy okoliczności odpowiadającym przesłankom do dyscyplinarnego zwolnienia pracownika, co znacznie ogranicza możliwości działania w tym zakresie.
Podsumowując, nowe przepisy mają na celu zapewnienie większej stabilności zatrudnienia oraz ochrony praw pracowników., Z drugiej strony, mogą również stwarzać dodatkowe obciążenia dla pracodawców, którzy będą zmuszeniu kontynuować zatrudnienie pracowników, z którymi chcieli współpracę, na czas trwania procesu sądowego.
Grafika wygenerowana przez kreator obrazów Microsoft Bing.
